پیش بینی فنولوژی گندم پاییزه بر مبنای داده های هواشناسی در سه نمونه اقلیمی ایران

گندم (Triticum aestivum) از مهمترین گیاهان زراعی در سطح جهان و ایران می باشد. هر گونه برنامه ریزی در جهت افزایش عملکرد گندم مستلزم آگاهی از مراحل مختلف زندگی گیاه و تأثیر عوامل مختلف هواشناسی و زراعی است. هدف از این تحقیق، جستجوی مدل‌های آماری مناسبی است که به کمک آن‌ها بتوان با استفاده از داده‌های هواشناسی دمای کمینه، بیشینه ‌و میانگین، مجموع بارندگی و متوسط رطوبت نسبی هوا در هر یک از مراحل فنولوژی گندم، طول دوره را تخمین زد. این مدل‌ها در سه منطقه اقلیمی پارس‌آباد ‌مغان، قراخیل قائم‌شهر و حسن‌آباد داراب به تر‌تیب بر پایه ‌14، 10 و هشت سال آمار معتبر موجود جستجو شدند. باتوجه به محدودیت دوره آماری، مدل‌های فوق با یک تا سه متغیر مستقل برای هر مرحله‌ فنولوژی براساس آماره های R2،RMSE ،MAE و Index of Agreement در سطوح اعتماد 95 و 99 درصد انتخاب شدند. پیش‌بینی تاریخ وقوع مراحل فنولوژی برای مراحل سبز شدن، پنجه زدن، ساقه رفتن، گل‌دهی، شیری شدن، خمیری شدن و رسیدگی کامل انجام گرفت. نوع معادله ریاضی مابین متغیرهای مستقل و وابسته براساس بالا‌ترین ضریب تبیین از بین توابع خطی، نمایی، توانی و لگاریتمی انتخاب شدند. نتایج تحقیق در ایستگاه پارس‌آباد مغان نشان داد که به جز مراحل پنجه زدن و رسیدگی کامل در بقیه مراحل مدل‌ها در سطح اعتماد 95 درصد معنی دار بودند. در دو ایستگاه دیگر تعداد کمتری از مدل‌های پیش‌بینی مراحل فنولوژی معنی دار بودند. پیچیدگی سیستم‌های کشاورزی و تغییرپذیری سالانه عوامل هواشناسی و به خصوص اثرات متقابل آن‌ها در محیط‌های مختلف باعث بروز خطا در مدل‌ها می‌شود که ضرورت تکمیل مدل های آتی را نشان می دهد.